Luie peilschalen langs de Nederlandse vaarwegen
Een aantal vrijwillige maritiem archeologen van Mergor in Mosam hebben onderzoek gedaan naar luie (niet verticale-) peilschalen langs de Nederlandse vaarwegen. Hierover hebben ze 2 rapporten gepubliceerd.
De peilschaal van Gennep 2021
Op 29 december 2016 had het tankschip Maria Valentine een aanvaring met de stuw in de Maas bij Grave. Hierdoor daalde het waterpeil in het stuw-vak tot het zuidelijker gelegen Sambeek, waardoor een unieke blik op een deel van de bodem gegund werd. Door deze extreem lage waterhoogte in de Maas bij Gennep, werden op het oevertalud de massieve resten van een oude hardstenen peilschaal aangetroffen.
Meting van de schaalverdeling leidde tot de conclusie dat het een liggende of “luie” peilschaal betrof. Deze peilschalen zijn zeer zeldzaam in Nederland en het exemplaar in Gennep moest goed gedocumenteerd worden. In het kader van het Dertien Provinciën Project van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, worden de Gennepse resten onderzocht en wordt een inventarisatie van soortgelijke peilschalen in Nederland gemaakt.
Na een intensieve zoektocht bij Rijkswaterstaat en alle Waterschappen werden acht andere voorbeelden gevonden, bezocht, gemeten en beschreven. Dit rapport (Deel I) beschrijft deze peilschalen met betrekking tot hun verdeling over Nederland, het gebruikte materiaal, hun vormen en veronderstelde dateringen. Bekijk dit rapport hier.
De peilschalen werden uitsluitend langs de hoofdstromen of voormalige hoofdstromen van Rijn, Maas, Boven Merwede en Afgedamde Maas gevonden. De gebruikte steensoort is vaak Naamse hardsteen. De vormen variëren van massieve dikke brede blokken tot dunne smalle platen. De veronderstelde datering varieert tussen begin en eind van de negentiende eeuw.
Openingsafbeelding: luie peilschaal bij Sleeuwijk