Klimaatverandering bedreigt ook erfgoed onder water

Dit interview met Martijn Manders is onderdeel van een reeks over klimaatverandering en erfgoed. Als maritiem archeoloog ziet hij de wereld onderwater veranderen. Met soms vernietigende gevolgen voor de archeologie op de zeebodem.

Kan je iets over jezelf vertellen en over jouw betrokkenheid bij het onderwerp van klimaatverandering en archeologie?
Ik werk nu 33 jaar als (maritiem en onderwater-)archeoloog bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en haar voorgangers. Ik onderzoek met name scheepswrakken en leid duikexpedities. Ik ben ook professor aan de Universiteit Leiden. Dat is breder dan alleen het vak onderwater archeologie, ik onderzoek met studenten ook het maritieme landschap en hoe mensen zich verbonden voelen met een gebied. Dat heeft alles te maken met onze herinnering aan het verleden en het erfgoed dat nog altijd aanwezig is.

“Elke keer wanneer ik duik zie ik de gevolgen van het warmer worden
van de oceaan en iedere keer schrik ik daar weer van.”

Klimaatverandering wordt steeds belangrijker in ons werk. De veranderingen die ik in de loop der jaren zag in de onderwaterwereld koppelde ik aan oorzaken als vervuiling en fosfaat. Sinds een jaar of acht realiseer ik me dat we ons op de impact van klimaatverandering moeten focussen. Je zou verwachten dat je dit eerder ziet als je ook klimatologische verschijnselen uit het verleden onderzoekt. Maar lange tijd was ‘klimaatverandering’ geen mainstream idee. Er werd ook weinig onderzoek gedaan en opvattingen van klimaatdenkers werden als ‘extreem gedachtengoed’ gezien.

Wat merk jij nu al van klimaatverandering op erfgoed onderwater?
De gevolgen zijn divers. Om er grip op te krijgen, probeer ik de veranderingen in beeld brengen. Wist je dat er in de Waddenzee honderden wrakken en andere archeologische sites liggen? De resten blijven behouden doordat er na verloop van tijd een wankel evenwicht ontstaat. Scheepswrakken die lang vrij aan het bodemoppervlak lagen zijn allang verdwenen, dat wat onder het zand ligt, is op een natuurlijke wijze beschermd. Iedere verandering is voor een scheepswrak een bedreiging, want verandering is het verstoren van een evenwicht. Die veranderingen volgen elkaar op totdat weer een nieuw (wankel) evenwicht ontstaat.

Lees het gehele uitgebreide interview op de bron: Erfgoedstem