Mysterie rond blok voor museum Batavialand

Museum Batavialand in Lelystad kampt met een mysterie; welke functie had het houten blok dat gevonden werd in een wrak dat in de vorige eeuw uit de Flevolandse bodem kwam? Ondanks alle deskundigheid binnen en buiten het museum is er nog steeds geen bevredigend antwoord op die vraag gekomen.

Het klinkt als een raadsel; het is zeskantig, en heeft een aantal gaten en twee haaks op elkaar staande houten schijven. Leuk raadsel, maar museum Batavialand heeft het antwoord op die vraag niet paraat. Sterker nog; niemand weet het, tot frustratie van specialist scheepsarcheologie Frank Dallmeijer. ,,We hebben hier op 9 december een groot congres gehad met ruim honderd scheepsarcheologen. Ze hebben er bijna allemaal naar gekeken, maar niemand wist het.’’

Vorige eeuw
Het blok werd in de vorige eeuw gevonden in een wrak in de Flevolandse bodem, een wrak dat kon worden gedateerd op 1527. Allerlei andere onderdelen van het ‘waterschip’ (een specifieke soort vissersschip uit die tijd) konden worden thuisgebracht, zoals andere blokken die een logische plek hadden in het tuigage van het schip.

Maar het zeskantige blok blijft vragen oproepen, zelfs bij specialist Frank Dallmeijer. Die vroeg vrijwilliger Siem van der Molen om een replica te maken van het mysterieuze blok, waar zelfs mee geëxperimenteerd kan worden om te zien waar het in een schip uit die tijd thuis zou kunnen horen.

Van der Molen heeft een eigen theorie over waar het blok zou kunnen passen in een schip. ,,Ik denk dat het misschien iets te maken zou kunnen hebben met het ophalen van de netten. Het is vrij licht gemaakt, als je kijkt naar de blokken die zijn gemaakt voor de Batavia zijn dat hele zware blokken want daarmee moeten de zeilen worden gehesen. De touwen die hier overheen liepen waren relatief dunner.’’

Geen bouwtekeningen
Het blok is voorzien van zogenaamde ‘getunnelde neuten’; feitelijk gaten in het blok waar de touwen doorheen liepen om ‘iets’ te kunnen hijsen – wat dat iets is, blijft dus nog even een raadsel. Want de archeologen op het congres wisten het niet, en het probleem is ook dat er geen bouwtekeningen of anderszins tekeningen uit die tijd zijn. ,,Het probleem is dat er pas later, in de renaissance, tekeningen en afbeeldingen werden gemaakt van schepen. Pas toen kon je de details zien’’, zegt Frank Dallmeijer.

Maar ook op latere tekeningen zijn de zeskantige, rechthoekige houten blokken niet te zien – wat bij houtbewerker Siem van der Molen de opnieuw de gedachte oproept dat het dan inderdaad misschien iets te maken heeft met de visserij. ,,Want dan zal het onderdeks hebben gezeten.’’ In december plaatste het museum een oproep op Facebook om achter de functie te komen van het blok maar tot dusver wist zelfs de digitale buitenwereld geen oplossing. ,,Ik heb ook nog contact gehad met de conservator van maritieme modellen van het Rijksmuseum’’, vertelt Dallmeijer van zijn zoektocht. ,,Die wist het ook niet.’’ Wie het wel weet, kan zich bij het museum melden en krijgt van hem een persoonlijk rondleiding belooft Dallmeijer.

Lees het gehele artikel op de bron: de Stentor, alleen voor abonnees

Foto: Frank Dallmeijer (l) en Siem van der Molen van museum Bataviastad, © Freddy Schinkel