Een nieuwe tijd; Zeeland na de ramp
Het is zeventig jaar geleden dat de Watersnoodramp plaatsvond. Over de ramp zelf zijn vele verhalen verteld, in het boek ‘Een nieuwe tijd’ dat op 19 januari uitkomt, beschrijft Corine Nijenhuis hoe het Zeeland daarna verging. Niet alleen het Deltaplan had ingrijpende gevolgen, de overheid greep het moment ook aan om op allerlei terreinen het moderne leven in te voeren.
Met haar Zeeuwse klipper bevaart Nijenhuis de afgedamde zeearmen van de Zuidwestelijke Delta en stuit ze op bijzondere verhalen van scheepsslopers en sluiswachters, sjouwers en schippers, boerenknechten en kerkgangers. Over hoe de overlevenden van Capelle nooit mochten terugkeren naar hun vertrouwde dorp. Over scheepswerf Moed en Trouw, die de watersnoodramp doorstond, maar krap twintig jaar later alsnog werd onteigend toen de nieuwe Deltadijk het bedrijf doormidden sneed. Over de mosselvisser die zijn stilzwijgen over zijn reddingsacties tijdens de ramp decennia later eindelijk doorbrak.
Zeeland veranderde vanaf 1953 in razende vaart; een nieuwe tijd rolde binnen over de dammen en bruggen die de eilanden een voor een met elkaar verbonden toen het Deltaplan werd uitgevoerd. De reis naar de eilanden was eenvoudig geworden, het isolement van gemeenschappen die alleen over water bereikbaar waren werd opgeheven. De moderne wereld stroomde ongevraagd dorpen en buurtschappen binnen, de boerenerven op, de polders in. Het landschap transformeerde door de herinrichting die plaatsvond na de verwoestende ramp. Bochtige wegen werden rechtgetrokken, kleine akkers samengevoegd tot grote percelen.
Werkpaarden werden vervangen door tractoren, het traditionele ringrijden op zondag verwerd tot een toeristische attractie waar vooral mensen van buiten de eilanden naar kwamen kijken. Gehuchten verdwenen omdat ze niet werden herbouwd, kleine dorpen groeiden uit tot woonkernen die vormgegeven waren door de Reconstructiecommissie. Vrouwen legden hun klederdracht af, al gold dat niet voor iedereen: mijn grootmoeder bezat geen andere kleding dan de traditionele. Vakantiegangers ontdekten Zeeland; door het water vernielde boerengrond veranderde in kampeerterrein, strand- en watertoerisme rukte op.
De veranderingen zijn legio, zoals dat in heel Nederland het geval was toen de moderne tijd zijn intrede deed. Het verschil met Zeeland is de snelheid waarmee de provincie die nieuwe tijd in werd geslingerd. En de oorzaak van de abruptheid waarmee de eilanden van gedaante wisselden: de Watersnoodramp.
Corine Nijenhuis (1965) schreef onder andere ‘Een vrouw van staal’ (2015), de lovend ontvangen biografie van een binnenvaartschip. In 2020 verscheen de historische roman Waddenwolf. Nijenhuis woont op de Alfons Marie, een Zeeuwse klipper uit 1901.
Alfabet Uitgevers, ISBN 978 90 213 4084 5, Prijs € 22,99, Verschijningsdatum: 19 januari 2023
Lees meer over het boek op de site van Corine Nijenhuis
Foto: Corine Nijenhuis