Onderzoek naar Scheurrak SO1 van start

Van 8 tot en met 26 mei deed de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) samen met de Universiteit Leiden onderzoek naar het scheepswrak Scheurrak SO1. Ter ondersteuning waren hiervoor de commercieel archeo­logische bedrijven Vestigia, Baars-Cipro en MSDS-Marine ingehuurd. Project­leider Martijn Manders (RCE en professor aan de Universiteit Leiden) vertelt over de achtergrond, de scheepsconstructie en het onderzoek. Dit is de eerste blog in de reeks van vier.

Doel
Het doel van het onderzoek is om gegevens boven te halen over de scheepsconstructies om hiermee hypotheses die onderzoekers van de Universiteit Leiden hebben gevormd naar aanleiding van een onderzoek dat zij in opdracht van de RCE doen. Het werk is best een uitdaging; op de Waddenzee, op ongeveer 8 meter diepte met vaak weinig zicht, eb- en vloedstromen en daarbovenop nog allerlei technische klussen die moeten worden uitgevoerd.

Achtergrond
In 1997, zesentwintig jaar geleden, werden de opgraafwerkzaamheden op het Scheurrak SO1 wrak gestopt. Het wrak was opgegraven en wat restte was het vlak zonder voor- en achterschip en een zo goed als complete stuurboordzijde van het schip: van roer tot voorsteven van de kim (daar waar het vlak van het schip overloopt in de boorden) tot aan de verschansing.

De opgraving van dit laat-16de eeuwse schip resulteerde in een onwaarschijnlijke hoeveelheid aan vondsten waardoor we tegenwoordig veel meer weten over het leven aan boord van een eenvoudige Nederlandse Oostzee-graanvaarder. Een belangrijke handel, die graanhandel! Zo belangrijk dat dit in de 17de eeuwse eeuw zelfs de Moedernegotie (moederhandel) van de Nederlandse economie werd genoemd. Een bijna-monopolie in Europa en honderden procenten winst. Geen wonder dat de Nederlandse handelaren steeds rijker werden en uiteindelijk deze winsten naast in gebouwen, ook in de Oostindische en Westindische handel zouden stoppen. Zo stonden zij aan de basis van de oprichting van de Verenigde Oost-Indische (VOC) en West-Indische Compagnie (WIC).

Eerste onderwateropgraving in Nederland
Het Scheurrak SO1 is het eerste scheepswrak dat op archeologische wijze onderwater werd opgegraven. Sinds die tijd is veel gebeurd en zijn de technieken om als archeoloog onderwater te werken drastisch verbeterd. Maar toch, de resultaten van de tussen 1987 en 1997 uitgevoerde werkzaamheden zijn verbluffend. Tijd is echter een belangrijke factor en met de professionalisering van het duikwerk zijn ook de regels om te werken onderwater er niet simpeler op geworden.

Na de opgraving zijn de scheepsresten dus blijven liggen op de zeebodem terwijl de duizenden vondsten zijn geconserveerd en overgebracht naar het Maritiem Depot in Lelystad.

Lees het gehele artikel op de bron: Cultureelerfgoed

Foto: © RCE