Wat is het echte verhaal achter de IJsselkogge?

In 2016 werd het wrak van de IJsselkogge boven water gehaald. Het leek in eerste instantie alsof men het schip expres had laten zinken om een zijtak van de IJssel af te dammen. Maar is dat wel het juiste verhaal?

Sinds 1200 is Nederland succesvol in de vrachtvaart. Eeuwenlang bevaren talloze kogges de Noord- en Oostzee. De handel maakt deze regio tot economisch middelpunt van Nederland en brengt rijkdom naar Hanzesteden als Kampen, Zwolle, Deventer en Harderwijk. De Kogge was het schip dat de handelswaar tussen de Hanzeschepen vervoerde.

Halverwege de vijftiende eeuw ontstonden problemen. De IJssel bij Kampen dreigde te verzanden, waardoor Zwolle, Hattem, Deventer en Zutphen slechter bereikbaar zouden worden. Een zijtak van de rivier werd afgedamd, zodat meer water door de hoofdvaargeul stroomt. Als barrière worden een kogge, punter en aak tot zinken gebracht.

Dat verhaal vertelde maritiem archeoloog Wouter Waldus in 2016 toen de IJsselkogge werd gelicht. Maar hij past het aan als hij zich later verdiept in de scheepvaart op de Zuiderzee. Hij leest over paalroutes op de watervlakte. De stad die deze handelsroute beheerst, mag belasting innen op de lading van grote schepen: dat is Kampen. ,,Maar internationale handel en belasting werden overgenomen door Holland, vooral Amsterdam. Daar zijn brieven van en het aardige is dat die dateren uit 1451.”

Het lijkt een paniekerige actie
Waldus kwam hierdoor op een andere theorie op voor het zinken van de IJsselkogge in – jawel – 1451. Met de kennis van nu is hij minder overtuigd van het doordachte plan. ,,Het oogt als een ongecoördineerde en paniekerige actie van Kampen om de positie als handelsstad te behouden. Ze gooien een zijtak dicht met een schip.”

Hij besluit: ,,Daarom geeft het nog meer voldoening om het wrak in zo’n goede staat boven water te halen. Er is dermate veel informatie, dat je een expositie in Kampen kunt aankleden met verschillende verhaallijnen.” Liefhebbers tellen intussen de dagen voordat het schip tentoon wordt gesteld.