Verhalen van bemanningsleden van eeuwenoud gezonken schip komen tot leven
Vijf jaar geleden werd bekend dat er een achttiende-eeuws oorlogsschip uit Medemblik voor de kust van Finland op de zeebodem ligt. Niet alleen is het schip één van de meest gave Nederlandse fregatten, er blijkt ook nog eens heel veel over de Noord-Hollandse bemanning terug te vinden. Peter Swart duikt in zijn vrije uren de archieven in om de verhalen van het schip en de bemanning boven water halen.
Vijf jaar geleden bleek het inderdaad om het schip ‘Huis te Warmelo’ te gaan, een schip gemaakt in Medemblik, dat – blijkt nu – voor de kust van Finland door een aanvaring met een rots in 1715 ten onder ging.
Noord-Hollanders
Vanaf het begin is Swart betrokken bij de ontwikkelingen. Met het duiken naar het wrak kan Peter zelf niks betekenen, maar in de archieven duiken kan hij wel. “Omdat een heel groot deel van de mannen uit Alkmaar, Medemblik, Hoorn en Enkhuizen kwam, is er zo veel over ze te vinden in onze eigen archieven. Dat is echt uniek en maakt onderzoek heel toegankelijk.”
Swart steekt al zijn vrije uren in het boven water halen van de verhalen achter de bemanningsleden. “In die tijd waren er twee versies van de bemanningslijst: een ligt waarschijnlijk op de bodem van de Oostzee, maar de ander was zorgvuldig bewaard in het maritiem archief.” Met de bemanningslijst gaat Swart aan de slag.
Naam voor naam werkt hij ze af. “Als je de namenlijst in handen houdt, zie je misschien alleen tweehonderd namen die aan boord waren. Totdat je meer te weten komt over ze: zijn ze getrouwd, hebben ze het wel of niet overleefd, waren ze rijk of arm?” Zo hoopt hij stukje bij beetje de verhalen letterlijk boven water te halen en de bemanning van het schip weer tot leven te wekken.
Schipper Heddesz
Zo werkt hij momenteel aan het verhaal van de eerste schipper van het fregat: Claesz Heddesz uit Medemblik. Als eerste schipper was de man verantwoordelijk voor de navigatie van het schip, een belangrijke taak. “In het register van huiseigenaren zien we dat hij in 1715 trotse eigenaar is geworden van een pand aan de Vooreiland. Dat is nu een mooie stek, maar dat was toen ook al een plek voor mensen van stand.”
Heddesz werd in 1677 geboren in Medemblik en kwam als 13-jarige jongen in het Armen-Weeshuis terecht. “Het is heel goed denkbaar dat hij daardoor vroeg met de zee in aanraking kwam. In dat weeshuis waar hij terechtkwam, gingen jongens al op jonge leeftijd de zee op.”
Het zeventiende-eeuwse pand dat Heddesz bezitte, is nog steeds te bewonderen in de binnenstand van Medemblik. “Wat bijzonder is, is dat hij dus dat jaar eigenaar werd van het pand. Maar hij heeft er niet lang van kunnen genieten, want vermoedelijk is hij hetzelfde jaar omgekomen op zee.”