Tentoonstelling over ‘scheepswerf Cyriel De Smet’
Van dinsdag 19 oktober t/m zaterdag 27 november kan u een tentoonstelling rond ‘scheepswerf Cyriel De Smet’ gratis bezoeken op de Menheerse werf in Middelharnis. In Vlaanderen was deze tentoonstelling reeds te zien in o.a. Gent en Antwerpen. Voor het eerst nu te zien in Nederland.
Scheepswerf en veer
De tentoonstelling en bijhorend boek handelen in wezen over de schepen gebouwd door de ambachtelijke scheepswerf van de familie De Smet. Deze scheepswerf was in de eerste helft van de 20ste eeuw gelegen aan de Leie in het voormalige vlasdorp Gottem, heden deelgemeente van de stad Deinze, en wel aan het veer Gottem-Machelen.
De veren op de Leie ten zuiden Deinze zijn het thema van een inleidend gedeelte van tentoonstelling en boek. Dat veer werd vanaf de 17de eeuw uitgebaat door de rechtstreekse voorzaten van de familie De Smet vanuit de herberg ‘Den Overzet’ op Gottem. Daarnaast wordt het veer en ‘t Goed te Verdeghem’ in het bijzonder beschreven en de geschiedenis van de rechtstreekse voorzaten tot het wedervaren van de laatste veerman Cyriel De Smet .
De vergane scheepswerf
De geschiedenis van de scheepswerf zelf wordt, bij gebrek aan nagelaten schriftelijke documenten, in een derde hoofdstuk opgesteld aan de hand van een nagelaten fotoalbum en intens opzoekwerk. De werf werd gestart door vader Adolf De Smet en het fotoalbum bevatte nog enkele foto’s van de periode. Helaas overlijd hij vroegtijdig in 1905 en het duurt tot na WO I dat zijn zoon Cyriel de werfleiding op zich kan nemen. Met het opkomen van de watersport, was er duidelijk interesse van roei- en motorbootbezitters voor onderhoud en winterberging van hun schepen.
De ombouw van de tjalk ‘Waterhoen’, voor Adolf De Coene van de N.V. Kunstwerkstede Gebroeders De Coene, leidde tot persoonlijke ontmoetingen van Cyriel De Smet met Koningin Elisabeth en Prinses Astrid. Met zekerheid weten we dat Cyriel in 1920, een nieuwbouw zeilschip ‘Suzette’, gebouwd heeft. Deze sloep is de eerste van veertien zeilschepen die we op foto’s konden identificeren. Deze schepen werden gebouwd voor Vlaamse en Nederlandse klanten. Cyriel De Smet heeft ook nog jachtontwerpen van Beus, Morgan Giles en Harrison Butler gebouwd.
De gaffelsloep ANEMONE
Tenslotte wordt er ingegaan op de bouw van de gaffelsloep Anemone. Met meer dan veertig foto’s op een totaal van 140 stuks, is de bouw van de Anemone bijzonder goed gedocumenteerd. Dit liet ons toe om stap voor stap het bouwproces te reconstrueren en toe te lichten voor zij die niet zo vertrouwd zijn met de traditionele houten scheepsbouw. Van de drie nog bestaande zeiljachten, werd de Anemone op 16 juni 2017 opgenomen in de inventaris van het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse Overheid als ‘vastgesteld varend erfgoed’ (ID14472). De eigenaar van de Anemone is bestuurslid bij de Old Gaffers Association Nederland en vaart met het schip veel in de Zeeuwse Delta. Hij was ook winnaar met de Anemone tijdens de Dutch Classic Yacht regatta’s in de Gaffelklasse in 1999 en 2003 op het Haringvliet.
Gered van de vergetelheid
Dankzij diepgaand onderzoek van het fotoalbum kwamen de realisaties van de werf weer tot leven in het boek en de tentoonstelling. In de tentoonstelling zal naast het uitvergroot, uniek fotomateriaal, ook een maquette van de scheepshelling van de werf Cyriel De Smet te zien zijn. Daarop kan men de primitieve doch ingenieuze wijze waarop men schepen tot tien ton te water liet zonder hijskranen, ontdekken. Daarnaast zullen een aantal korte videofragmenten te zien zijn. En natuurlijk mag het scheepsmodel van de Anemone niet ontbreken.
Praktisch: Menheerse werf, Oosthavenweg 13, Middelharnis.
Open van 19 oktober tot en met 27 november, van dinsdag tot zaterdag van 9 tot 17 uur, gratis toegankelijk
Afbeelding: de scheepswerf, © Privé collectie Cyriel De Smet