Oude ambachten herleven in Medemblik en Enkhuizen

Het Stoommachinemuseum Medemblik staat in het weekend van 22 en 23 augustus in het teken van oude ambachten. In het Zuiderzeemuseum zijn morgen tot en met zondag omgedoopt tot taandagen.

Historische schepen varen van Urk en Hoorn naar het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. De Schippers Historische Westhaven Urk en Stichting De Hoornse Schouw komen met kotters, jollen en schouwen naar de Markerhaven van het museum om zeilen zo te prepareren dat ze niet gaan rotten. Officieel wordt dit ’tanen’ genoemd.

In de haven is te zien hoe zeilen worden getaand en hoe deze op het taanveld worden gedroogd. De in klederdracht gehulde Urkers laten oude tijden herleven in het museum. Kinderen kunnen tijdens het taanweekend zelf een klompenbootje maken met een stukje getaand zeil.

Vissermanschouw
Frank Ratelband is een van de taners die dit weekend opgetogen uitrukt om de katoenen zeilen van zijn vissermanschouw uit 1913 te tanen.

,,We zijn hartstikke blij dat we bij het museum terecht kunnen voor deze klus. Het tanen van zeilen houdt historische vloten goed. Niet alle schippers beschikken over de juiste materialen en de ruimte om dit te kunnen doen.” Het mes snijdt dus aan twee kanten: de schippers kunnen het broodnodige taanwerk verrichten en voor het museum is het een opsteker dat de zeelieden een oude Zuiderzeetraditie laten zien.

Ratelband gaat verder: ,,Tanen is een oeroude manier om natuurlijke materialen, in dit geval zeilen, te conserveren. Het is een proces dat aan het uitsterven is, omdat er nauwelijks meer katoenen zeilen zijn. Alleen mensen met een oud-Hollands schip worden gedwongen om dit zo origineel mogelijk te onderhouden. Als je het niet doet, komt het weer in de doeken.”

Klusje
De doeken van Ratelbands spekbak, zoals de geuzennaam van de vissermanschouw luidt, worden tijdens de taandagen zorgvuldig aangepakt. ,,Het is een leuke klus die iedereen kan klaren. Je hoeft er niet voor naar de universiteit. Een straatje schoonvegen is vergelijkbare arbeid. Ja, het sjouwen van de gieters is een beetje zwaar, maar er zijn altijd wel sterke schippers, onder wie ik, die een andere schipper kunnen helpen.’’

,,Het fijne is dat het Zuiderzeemuseum over een grote taanketel beschikt en voldoende cachou in voorraad heeft, het belangrijkste ingrediënt voor het tanen. Cachou wordt gemaakt van de schors van de acacia of eikenboom, gemalen, gedroogd en geperst. Voor het tanen vul je de grote ketel met water, dit vul je aan met een zak cachou. Als dit is opgelost, heet het taan. Daarna wordt het taan met een luiwagen in de zeilen gebezemd, die liggen uitgespreid op het taanveld. Vervolgens is het een kwestie van laten intrekken en drogen.”

Het is een jaarlijks terugkerend klusje voor de schippers. ,,Vroeger werd er een paar keer per jaar getaand. Dat was omdat de schepen veel intensiever gebruikt werden; bij nacht en ontij, weer of geen weer. De zeilen kregen veel meer op hun donder dan tegenwoordig, nu we alleen nog voor ons plezier zeilen.’’

Visserijdemonstraties
Naast het tanen worden ook visserijdemonstraties gegeven in de Markerhaven. De vissers laten twee verschillende technieken zien: zegenvisserij en vissen met kubben. De zegen en kubben worden met een speciaal fuikenbootje uitgezet in de haven en vervolgens weer binnengehaald. Kinderen kunnen helpen met het binnenhalen van de netten en de vangst bestuderen.

Ambachtenweekend
In het Stoommachinemuseum in Medemblik komen zaterdag en zondag werklieden hun ambachten tonen. Er zijn demonstraties rietdekken, beeldhouwen, scharenslijpen, mandenvlechten, sokkenbreien op een breimachine uit 1920, pottenbakken, midwinterhoorn bouwen, houtdraaien, tingieten en nog veel meer.

In de oude smederij toont de smid zijn smeedkunsten en vertelt enthousiast over zijn ambacht. Bij de tinnegieter mag je tegen een kleine vergoeding zelf iets gieten. In het museum wordt de ketel opgestookt om de stoommachines te laten draaien. Buiten in de machinetuin tilt de stoomhijskraan hele boomstammen op de stoomraamzaag waar ze tot planken worden gezaagd.

Lees het gehele artikel op de bron: NHD

Foto: Frank Ratelband