Little grey devils from Grunnen – Groninger coasters
Nee, met de Groninger scheepvaart was het in de eerste decennia van de vorige eeuw niet best gesteld. De overgang van houten naar ijzeren schepen verliep langzaam, net als die van zeil- naar stoomvaart. In Groningen lagen de werven aan relatief smalle kanalen waarop grote schepen niet uit de voeten konden. De competitie leek hopeloos verloren. Maar ineens was daar een nieuw scheepstype, de coaster.
De Groninger scheepvaart begon rond 1920 een nieuwe bloeitijd toen het motorschip zijn intrede deed, voortgestuwd door een dieselmotor. Eigenlijk werd de fase van stoomaandrijving in het Noorden bijna in z’n geheel overgeslagen. Een bijzondere rol in de ontwikkeling van de scheepsmotor was weggelegd voor Jan Brons, die deze wist te verbeteren. Zijn machinefabriek in Appingedam leverde het leeuwendeel van de motoren voor Groninger coasters.
Coaster
De coaster werd tussen beide Wereldoorlogen hét Groninger schip bij uitstek. De relatief kleine schepen, met een laadvermogen van 300-500 ton, konden gewoon gebouwd worden op de werven aan het Winschoterdiep, Eemskanaal en Damsterdiep waar ze zijwaarts van de helling gleden.
Door hun bescheiden diepgang konden de coasters terecht in alle kleine havens. Ook was het achterland via kanalen en rivieren bereikbaar. Kortom, de coasters waren binnenvaart- en zeewaardig schip in een. De Groninger kapiteins werden wel eens vergeleken met pinguïns: op het land wat onhandig, maar in het water uiterst wendbaar. Engelse concurrenten noemden de Groninger coasters dan ook tandenknarsend ‘little grey devils’.
De grijze schepen waren een vertrouwd gezicht in alle havens aan de Noord- en Oostzee. Een verdere bestemming werd ook wel eens aangedaan, zoals de Noord-Afrikaanse kust en de Middellandse zee. De coasters vervoerden allerlei soorten lading, waarbinnen Groninger exportproducten als strokarton, graan en aardappelen wel een prominente plaats innamen. Uit Groot-Brittannië haalden ze steenkolen en uit Scandinavië hout.
Lees het gehele artikel op de bron: de Verhalen van Groningen
Afbeelding: Coaster Anda. In het begin van de Tweede Wereldoorlog werd het schip, toen nog genaamd ‘Jo’, twee jaar ingezet voor de Engelse kustverdediging. Wikimedia CC BY-SA 4.0