København verdween op 22 december 1928
“All is well”. Dat was het laatste radiobericht dat op 21 december 1928 werd verzonden door het Deense marineschip København, dat op 900 mijl van Tristan da Cunha op weg was van Buenos Aires naar Melbourne. De Noorse stoomboot William Blumer probeerde diezelfde avond opnieuw contact met haar op te nemen, maar kreeg geen antwoord. De København, destijds het grootste zeilschip ter wereld, verdween met 26 bemanningsleden en 45 cadetten aan boord en werd nooit meer gezien.
København was een Deense vijfmast bark die werd gebruikt als opleidingsschip voor de marine tot zijn verdwijning. Gebouwd voor de Deense Oost-Aziatische Compagnie in 1921, was het destijds ’s werelds grootste zeilschip en diende het voornamelijk als zeilschip. opleiding van jonge cadetten.
De København werd voor het laatst gehoord op 21 december 1928, terwijl ze onderweg was van Buenos Aires naar Australië. Toen duidelijk werd dat het schip vermist was, volgde een langdurige zoektocht, maar noch København, noch iemand die op haar laatste reis aan boord was geweest werd ooit gevonden. De København bleef vermist en wat er met haar bemanning en cadetten was gebeurd, blijft een mysterie.
De København werd gebouwd door de firma Ramage & Ferguson in Leith in Schotland (nummer 256). De bouw begon in 1913 maar werd pas voltooid op 24 maart 1921. Het werd gebouwd voor de Deense Oost-Aziatische Compagnie als een zeilopleidingsschip. Bekend als de “Big Dane”, was het na voltooiing het grootste zeilschip ter wereld. Het was 131 meter lang en had een bruto tonnage van 3.965 ton; de vijf masten waren bijna 20 verdiepingen hoog met zeilen die in totaal 5.202 vierkante meter beslaan. Het had een hulpdieselmotor en een draadloze zender. Het boegbeeld was een gravure van een gehelmde bisschop Absalon.
Het schip was voornamelijk bedoeld om jonge cadetten op te leiden die een officierslicentie nodig hadden, maar het compenseerde een deel van zijn kosten door beperkte hoeveelheden vracht mee te nemen tijdens zijn reizen. Baron Nils Juel-Brockdorff hield toezicht op de constructie van het schip en diende vervolgens als eerste kapitein. Het schip maakte negen reizen, bezocht bijna elk continent en voltooide twee rond de wereld reizen.
Op 21 september 1928 vertrok de København vanuit Nørresundby in Noord-Jutland naar Buenos Aires voor zijn tiende en uiteindelijk laatste reis. De kapitein was Hans Andersen; 75 personen waren aan boord, 26 bemanningsleden en 45 cadetten. Het doel was om een scheepslading krijt en cement in zakken te lossen in Buenos Aires, daar nog een lading over te nemen en naar Melbourne te varen, en vervolgens een lading tarwe van Australië naar Europa te brengen.
De København arriveerde op 17 november 1928 in Buenos Aires en maakte grote indruk op de lokale bevolking, in het bijzonder op de geëmigreerde Denen. De lading werd gelost; het vertrek werd echter vertraagd omdat er geen betaalde commissies waren om de lading naar Australië te brengen. Uiteindelijk, op 14 december, besloot kapitein Andersen om zonder lading naar Australië te vertrekken. De reis zou naar verwachting 45 dagen duren. Op 22 december wisselde de København radioberichten uit met de Noorse stoomboot William Blumer, die aangaf dat ze ongeveer 1500 mijl van Tristan da Cunha verwijderd waren en dat “all is well was”. De Blumer probeerde later die avond opnieuw contact op te nemen met de København, maar kreeg geen antwoord.
Opsporingsacties werden niet onmiddellijk gestart nadat København geen contact meer had, vanwege de lengte van de reis naar Australië en het feit dat Andersen routinematig lange periodes doorvoer zonder een bericht te sturen. Na maanden zonder enig bericht van de København, rees de bezorgdheid dat er iets mis was gegaan. In april 1929, vier maanden nadat København voor het laatst was gezien en gehoord, stuurde de Deense Oost-Aziatische Compagnie een motorschip, de Mexico, naar Tristan da Cunha. Bewoners meldden dat ze op 21 januari 1929 een groot vijfmastschip met gebroken voormast hadden gezien; het had echter niet geprobeerd op het eiland te landen. De Mexico, vergezeld door de Britse Royal Navy, zocht enkele maanden naar de København, maar vond er geen spoor van. De Deense regering heeft officieel verklaard dat het schip en zijn bemanning op zee zijn omgekomen.
Afbeelding: inkleuring door Frank Hellsten van een afbeelding uit het archief van het Maritiem Museum van Denemarken.