Kapers waren onze helden
Johan Francke duikt in de kaapvaart. In Al die willen te kaap’ren varen schrijft hij over koene zeevaarders, hun bedrijven, hun schepen, hun bemanningen, hun daden. Leve Le Turcq, leve Jarry.
Schrijven over kapers is één ding. Varen als een kaper is nog even iets anders. Johan Francke (1971) uit Zoutelande doet beide. Hij studeerde maritieme geschiedenis aan de Universiteit Leiden, in 2001 promoveerde hij op Utiliteyt voor de gemeene saake. De Zeeuwse commissievaart en haar achterban tijdens de Negenjarige Oorlog 1688-1697. In de zomer, volgend op het jaar dat hij zijn doctorsbul in ontvangst nam, ging hij voor het eerst als opstapper aan boord van een groot zeezeilschip. Sindsdien deed hij dat elk jaar en stak meerdere keren de Atlantische Oceaan over, van noord naar zuid en van oost naar west.
Vorige week donderdag presenteerde Francke zijn nieuwste boek. Weer over commissie- of kaapvaart, maar nu een eeuw later dan in zijn proefschrift: Al die willen te kaap’ren varen. De Nederlandse commissievaart tijdens de Vierde Engelse Oorlog 1780-1784. De studie is gebaseerd op zes jaar onderzoek in Nederlandse en buitenlandse archieven. Anders dan in de meeste andere maritieme geschiedenisboeken heeft Francke oog voor de praktijk van het zeilen en het leven aan boord. In het hoofdstuk De kruistocht vertelt hij hoe de beroemde Zeeuwse kaper Pierre le Turcq in juni 1782 eerst oefende met zijn nagelnieuwe schip ‘de Zeeuw’. Kapers moesten snel zijn om andere schepen in te halen of belagers te ontlopen. Tijdens de proefvaarten bleek ‘de Zeeuw’ wel negen of tien knopen te halen. De achterzijde lag eigenlijk iets te hoog in het water. Pagina 220: ,,Zodra het scheepsvolk op het achterdek ging staan zeilde het schip een stuk beter (…).” In het journaal schreef Le Turcq: ,,Deden al ons volck agter uijt comen, waardoor het schip zeilde als een wijnd.”
Johan Francke: Al die willen te kaap’ren varen. De Nederlandse commissievaart tijdens de Vierde Engelse Oorlog 1780-1784 – Uitgeverij WalburgPers, hardcover, 480 pagina’s, 49,95 euro.
Lees het gehele artikel op de bron: de PZC via blendle (€ 0,59)
Afbeelding: Pierre le Turcq verovert begin 1782 l’Amitié Royal, een Franse Oost-Indiëvaarder die door de Engelsen in beslag was genomen. Rijksmuseum Amsterdam