Iederéén smokkelde op dit VOC-schip
Dankzij opgravingen wordt steeds meer bekend over het in 1740 vergane VOC-schip de Rooswijk én de opvarenden. Dat iedereen een smokkelaar was, bijvoorbeeld. Vanaf vandaag (18 juni) is er een digitale tentoonstelling.
Op de Rooswijk waren in januari 1740 237 mannen aangemonsterd. Alleen de schipper was bekend. Wie er verder aan boord was? Niemand die het wist. ,,De schipper kunnen we het niet meer vragen”, zegt hobbygenealoog Willem-Jan van Grondelle. Het scheepssoldijboek is verloren gegaan toen het VOC-schip kort na vertrek verging in een winterstorm voor de kust van het Engelse Ramsgate.
Toch wisten Van Grondelle en zijn vrouw Els Vermij 19 namen te achterhalen. Dankzij het Amsterdamse Stadsarchief, waar het paar maandenlang één dag per week was te vinden. Daar bladerden ze door de notariële archieven van de vijftig notarissen die in de jaren dertig van de achttiende eeuw actief waren in Amsterdam. Dikke pakken papier waren het, zegt Van Grondelle. ,,Ze waren honderden jaren niet open geweest.”
Archeologen, historici en genealogen werken sinds vorig jaar in opdracht van het kabinet samen om het verhaal van de Rooswijk te vertellen, vandaag wordt hier een virtuele tentoonstelling geopend van alles wat tot nu toe is gevonden. Daar zijn ook een aantal van de munten te zien die zijn gevonden. Officieel waren aan boord 36.000 zilveren munten. Met dat geld kon de Vereenigde Oostindische Compagnie aankopen doen in ‘de Oost’. Maar bij de opgravingen kwamen ook ‘handen vol’ munten met een lager zilvergehalte dan de VOC-ducatons uit het zand. En niet een paar, maar heel veel.
Het was smokkelwaar, concludeert maritiem archeoloog Martijn Manders die het project #Rooswijk1740 leidt. ,,In de 18de eeuw was een zilveren munt in Nederland 60 stuivers waard. Maar in Indië kreeg je er 100 stuivers voor.” Alle opvarenden – van schipper tot hooplopers – smokkelden waarschijnlijk zulke ducatons mee. ,,We hebben ook munten gevonden waar een gaatje in zat. Waarschijnlijk zaten die in hun kleren genaaid om diefstal te voorkomen. We denken dat er een enorme hoeveelheid gesmokkelde munten aan boord waren.”