Het reilen en zeilen van de tjalk Koopmans Welvaren

Op 5 maart 1905 kocht de heer J. Karel het beurtvaartbedrijf van de Wed. Hoff, bestaande uit een ijzeren zeiltjalk van 80 ton, de ‘Koopmans Welvaren’ en het woonhuis op de Korenmarkt 3 te Hoorn. De dienst die men toen op de Zaanstreek opende, werd dagelijks uitgevoerd, maar een erg welvarende handel was het vooralsnog niet. Uit de ontvangen vrachtprijzen kon het loon voor beide schippers maar nauwelijks worden opgebracht. Met hard werken ging de zaak echter vooruit, zodat na enkele jaren de tjalk met vier meter kon worden verlengd, terwijl er ook een motor werd ingebouwd. In de oorlog 1914-1918 kwam de motor bij gebrek aan brandstof in het pakhuis terecht en voer men slechts in particuliere dienst.

Huub Ursem van de Vereniging Oud Hoorn sprak met Toon Karel (1939) over het reilen en zeilen van de tjalk van de familie. ‘Toen de beurtvaart in 1919 weer herstelde, overleed Jan Karel en werd het bedrijf door zijn vrouw en hun zoon Cor Karel, mijn vader, voortgezet. Cor werd zo op zestienjarige leeftijd schipper op de boot, met als schippersknecht Jaap van der Molen. In de jaren 1920 kreeg de firma vergunning voor het vervoer van meel. Iedere dinsdag vertrok de boot via Amsterdam, de Oranje Sluizen en Zaandam, naar Wessanen Meelfabriek in Wormerveer. Daar werd het schip volgeladen met balen meel van 50 kg, in totaal 80 ton. Donderdag in de middag daarop keerde de ‘Koopmans Welvaren’ weer terug in Hoorn. Op vrijdag en zaterdag werd gelost met een hijs van twee balen tegelijk en dan op de schouder om zo het pakhuis in te lopen.

Twee maanden in het ijs
In 1947 zat de ‘Koopmans Welvaren’ twee maanden vast in het ijs bij Marken. Wij kunnen schipper Cor Karel zijn verhaal zelf laten vertellen. Het stond in die tijd in verschillende kranten en in de Panorama.
‘Maandag om tien uur verlieten wij de haven om te zien hoe ver het ijs al verdwenen was. Het lag niet in bedoeling lang weg te blijven, wij hadden daarom geen proviand meegenomen. Het ging echter zo mooi dat wij eenmaal op zee besloten door te varen en tot bij Volendam hadden wij overal open water. Om 12 uur, dus twee uur na de afvaart, waren wij bij Volendam. Toen begon echter de misère want even voorbij die plaats kregen wij last van het ijs en spoedig werd dat zo lastig, dat er koers op Edam genomen moest worden in de hoop dat in deze buurt het water ijsvrij zou zijn.
Juist zouden wij ons plan ten uitvoer brengen toen wij vlakbij een sleep van vier vrachtboten zagen varen. Dit bleek een sleep uit Enkhuizen te zijn die, eveneens maandagmorgen, de Enkhuizer haven had verlaten. Onmiddellijk zetten wij hier koers op aan en lieten ons voornemen om naar Edam te gaan, varen.

Ter hoogte van Marken stootten wij op een ijsveld van ongeveer 500 meter lang. En hoewel de sleepboot van alles probeerde, gelukte het hem niet door het ijsveld heen te breken Al spoedig verloor de sleepboot zijn schroef, zodat ze geheel hulpeloos raakte.
Lees het gehele artikel op de bron: Oud Hoorn