Eva Vriend prikt mythes Zuiderzee door
Op 28 mei 1932 werd de Afsluitdijk gedicht. De kustbewoners stonden erbij, keken ernaar en moesten zich zien te redden. Wat betekende deze ingrijpende verandering voor de cultuur, de identiteit en de toekomstdromen van mensen?
Getaande koppen met een zuidwester op. Eeltige handen pakken de netten. Striemende regen, huizenhoge golven. Het maakt de IJsselmeervissers niet uit. Ze blijven vissen tot ze er bij neervallen. Dan gaat het roer eindelijk om: richting haven. Tijd voor de afslag om de gouden vangst te verkopen: IJsselmeeraal. De beste paling die er is. Met goudgele buiken komen ze uit de rokerij.
Dat Kniertje-achtige clichébeeld mogen we graag zien als we wandelen en fietsen door de karakteristieke Zuiderzeestadjes. Liefst zien we wat netten hangen, meerpalen met dikke touwen. Mijmeren over verdwenen ansjovisvangsten en een Afsluitdijk die de doodsteek was voor de visserij. En ook al waagt nog maar een handjevol vissers zich op de voormalige Zuiderzee, er zijn duizenden mensen langs de boorden van het IJsselmeer die vol verhalen zitten over opa en vader die met de hand op het roer stormen overwonnen toen de vis nog duur werd betaald.
Zuiderzeeballade
Historica en schrijfster Eva Vriend prikt die IJsselmeermythes door in haar boek ’Eens ging de zee hier tekeer’. Wijlen Sylvain Poons bezong in 1958 de weemoed met zijn Zuiderzeeballade:
Eens ging de zee hier tekeer.
Maar die tijd komt niet weer.
Zuiderzee heet nu IJsselmeer.
Dat tijdstip, toen in 1932 de zoute Zuiderzee werd afgesloten door de Afsluitdijk en veranderde in een brakke waterplas, is het startpunt voor Eva’s onderzoek en geschiedschrijving. Die ingrijpende verandering had gevolgen voor de cultuur, de identiteit en de toekomstdromen van mensen, tot op de dag van vandaag. „De Afsluitdijk was een dam in de ontwikkeling van de vissersdorpen waardoor de bewoners zich nog meer vastklampten aan hun identiteit.”
In ’Eens ging de zee hier tekeer’ staan vier Zuiderzeefamilies centraal. We leren Cees Hopman kennen, in 1938 geboren in Bunschoten-Spakenburg dat nog aan een open water lag. Het Urk van Jurie van den Berg was in zijn geboortejaar 1942 sinds drie jaar geen Zuiderzee-eiland meer. In Volendam, waar Kees Kwakman (bijnaam Ballap) vandaan komt, bleven ze wel uitkijken op het open meer. Maar in Kees’ geboortejaar, 1954, begon het meeste leven uit de haven te verdwijnen. Cees van Eekelen (geen vissersgeslacht van oudsher, want ze komen oorspronkelijk uit Brabant) kwam in 1950 ter wereld in Den Oever, de havenplaats van Wieringen.
Lees het gehele artikel op de bron: papieren of digitale NoodHollandsDagblad van zaterdag 8 februari (alleen abonnees)