Canon werpt nieuw licht op historie van marine

Soms helpt het als je de baas bent. Dus toen viceadmiraal Matthieu Borsboom in 2010 wilde weten hoe oud de Nederlandse marine eigenlijk is, verzamelde hij een groep historici op het Paleis in Den Helder en vroeg hen uit te zoeken wat de mogelijke geboortedag van de marine was. Nu heeft Borsboom, die al geruime tijd de dienst uit is, samen met historicus Anne Doedens de ’Canon van de Koninklijke Marine’ geschreven.

In vijftig vensters wordt de geschiedenis van de zeemacht belicht. Van het ontstaan van de marine door een keizerlijke ordonnantie in 1488 naar vermaarde wapenfeiten zoals de Tocht naar Chatham. Maar ook aan de hand van meer onbekende maritieme gebeurtenissen schetsen de twee auteurs in woord en beeld een boeiend overzicht van de maritieme historie. Ze verrichtten het werk op verzoek van uitgeverij Walburg Pers dat er een kloek boek van maakte. „In de canon besteden we natuurlijk aandacht aan zeehelden. Over de zeeheldenrol van Van Speijk bestaat discussie. Een mooi actueel thema dus om in het boek te behandelen.”

Bijzonder vindt Borsboom dat er bij het archiefonderzoek behoorlijk wat niet eerder bekend materiaal gevonden is: „Archiefstukken die nog nooit waren opgevraagd. Zoals operationele dagboeken van twee eeuwen geleden.” Gevoelige zaken passeren ook de revue zoals de aanval op de gekaapte trein bij De Punt of de slavernij. De auteurs wilden zaken belichten waaraan ze iets konden toevoegen: „We vonden het belangrijk om vensters te maken die door de tijd heen kijken. Bijvoorbeeld anti-piraterij. Dat is van alle tijden. Wie de canon leest zal ook merken dat diverse thema’s van vandaag de dag hun pendant hebben in het verleden. Het is leerzaam te zien hoe onze voorouders daarmee om zijn gegaan.”

Bataafse tijd
Gevraagd naar favoriete vensters noemt de viceadmiraal b.d. die over de Bataafse tijd. Dat zijn de achttien jaar aan het eind van de 18e en begin 19e eeuw waarin Nederland onder Frans gezag stond. Hoe de marine in die politiek turbulente periode het hoofd boven water wist te houden levert interessante informatie op.

Afbeelding: Het verbranden van de Engelse vloot voor Chatham, 20 juni 1667. Dit was een van De Ruyters grootste overwinningen. Olieverfschilderij Peter van de Velde, 1667-1700. (Rijksmuseum)