Alsof je op de rede vaart

Kijken naar een oud maritiem schilderij – je valt van de ene verbazing naar de andere. Eerst zie je de centraal geplaatste en meestal rijk versierde schepen. Bij een tweede blik: hé, daarachter vaart nog een hele vloot. En die kustlijn, dat moet Rammekens zijn, de Lange Jan van Middelburg piekt in de verte, helemaal links duikt Vlissingen op compleet met paalhoofden.

Zo verging het Veronica Frenks. In het Zeeuwse is zij een gekend onderzoekster en schrijfster over maritieme en historische onderwerpen. Nu dook ze in twee maritieme schilderijen, die via het Zeeuws Genootschap aan het muZEEum in Vlissingen in bruikleen werden gegeven. Over haar onderzoek schreef ze het enthousiasmerende boek ‘Schilderijen & Scheepjes …mijmeringen aan de kust.’

Veronica Frenks noemt zichzelf een strandjutter. Her en der sprokkelt ze informatie bij elkaar, met dank aan alle collega-onderzoekers in binnen- en buitenland. De twee door de Noord-Hollandse familie Patijn geschonken schilderijen noemt ze ‘een kijkavontuur van de eerste orde’: ,,Er is zo veel op te zien. De schepen, maar ook de manier waarop het water en de lucht zijn geschilderd. En details, ongelooflijk veel details.”

Zwabber
In het boek neemt de schrijfster ons mee op haar levendige zoektocht. Veel was er niet bekend over de schilderijen. Achterop het grootste – Gezicht op de Rede van Rammekens- schreef een restaurator dat Julius Porcellis (1610-1654) het geschilderd heeft. Klopt dat? Aan het eind van het boek wordt die vraag bevestigend beantwoord.

Maar wat zijn we, voor het zo ver is, veel meer op de afbeelding gaan zien. Zoals de man met de zwabber aan stuurboord van het schip links op de voorgrond. Het schip rechts blijkt het stadhouderlijk jacht te zijn, met een van beeldhouwwerken voorziene spiegel en beschilderde zijkanten. Sommige schepen hebben zwaarden – bijzonder omdat die pas vanaf eind 16e eeuw in opkomst waren. Op de voorgrond drijft een waarschijnlijk over boord geslagen ton waarop het jaartal 1648 te ontdekken valt.

De kustlijn en stadssilhouetten vertellen ook hun verhalen. In Middelburg zien we de in 1834 afgebroken Sint Pieterskerk. Pal op de kust staat een paal die in eerste instantie aan een galg doet denken. Het blijkt een vuurbaken te zijn, bedoeld om schepen te waarschuwen dat ze de kust naderden.

Veronica Frenks noemt het schilderij ‘een sleutelstuk’ voor Zeeland. Doel van het tafereel was om met Fort Rammekens de militaire macht van de Republiek te laten zien. En het grote aantal verschillende schepen vertelt dat Vlissingen in de 17e eeuw een knooppunt was van vele handelslijnen.

Lees het gehele artikel op de bron: PZC

Veronica Frenks: Schilderijen & Scheepjes …mijmeringen aan de kust – Uitgeverij Ma Plume, 56 pagina’s, geïllustreerd, 15 euro.